WESEM bioróżnorodność dla właścicieli gruntów
Ten zestaw narzędzi oferuje praktyczne metody, które pomogą Ci, jako właścicielowi gruntów rolnych, monitorować bioróżnorodność na swoim terenie. Monitorując poniższe kluczowe wskaźniki, możesz przyczynić się do realizacji szerszych celów odbudowy zasobów przyrodniczych i lepiej zrozumieć stan swojego ekosystemu rolniczego, zgodnie z zasadami zawartymi w Rozporządzeniu Nature Restoration Law.
Jak korzystać z tego zestawu:
Ten zestaw narzędzi oferuje właścicielom gruntów uproszczone podejście do monitorowania bioróżnorodności obszarów rolniczych, odwołując się do wskaźników zawartych w Rozporządzeniu w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych. Aby uzyskać oficjalne raporty lub bardziej szczegółową analizę, należy skonsultować się z lokalnymi ekspertami ds. rolnictwa lub wziąć udział w krajowych programach monitoringu.
Uwaga
Opisane tutaj działania stanowią uproszczenia szczegółowych wymogów określonych w Rozporządzeniu o odbudowie zasobów przyrodniczych, które mają na celu przede wszystkim monitorowanie i raportowanie na poziomie krajowym. Właściciele gruntów przekazujący dane za pomocą tych metod są zachęcani do skorzystania ze wskazówek lokalnych ekspertów ds. rolnictwa lub ochrony środowiska, aby zapewnić dokładność i trafność danych w regionalnych programach monitorowania. Dostępność i skuteczność narzędzi mogą się różnić w zależności od lokalizacji.
Wskaźniki różnorodności biologicznej dla ekosystemów rolniczych
Oto najważniejsze wskaźniki bioróżnorodności terenów rolniczych i praktyczne sposoby ich monitorowania:
Dlaczego to ważne: Obecność motyli jest jednym z lepszych wskaźników wskazujących na zdrowie ekosystemu. Wskaźnik ten obejmuje gatunki charakterystyczne dla europejskich użytków zielonych, które są objęte programami monitorowania motyli. Monitorowanie liczebności tych gatunków dostarcza informacji o bioróżnorodności i ogólnym stanie przyrodniczych łąk. Zdrowe I liczne populacje motyli świadczą o zdrowiu ekosystemu.
Twoje działania:
- Określ obszar obserwacji: Wybierz konkretny użytek zielony na swoim gruncie prywatnym, który będziesz regularnie monitorować.
- Zidentyfikuj gatunki: Idź spokojnie wyznaczoną trasą (metoda transektu) i policz konkretne gatunki motyli jakie spotkasz. Skoncentruj się na gatunkach charakterystycznych dla danego regionu.
- Monitoruj liczebność: Powtarzaj liczenie o tej samej porze i w podobnych warunkach pogodowych każdego roku, aby śledzić zmiany zachodzące w populacjach poszczególnych gatunków.
- Rejestruj dane: Zanotuj datę, godzinę, pogodę, liczbę zliczonych motyli każdego gatunku oraz lokalizację. Skorzystaj w tym celu z „Arkusza notatek – Planu zarządzania zasobami przyrodniczymi” lub podobnego dziennika.
Pomocne narzędzia:
- Przewodnik do rozpoznawania motyli: Użyj książki lub aplikacji mobilnej do identyfikacji gatunków motyli
- Notatnik lub aplikacja do notowania: Użyj notatnika terenowego lub dedykowanej aplikacji w swoim telefonie (np. Evernote, Microsoft OneNote) do zanotowania swoich obserwacji.
- Lornetka: Może być pomocna w obserwowaniu i identyfikacji motyli na odległość.
Dlaczego to ważne: Węgiel organiczny jest kluczowym czynnikiem wpływającym na zdrowie i żyzność gleby. Poprawia strukturę gleby, zdolność do retencjonowania wody oraz zapewnia pożywienie organizmom glebowym.
Twoje działania:
- Pobieranie próbek gleby: Wybierz reprezentatywne miejsca poboru próbek na swojej ziemi uprawnej.
- Pobieranie próbek z odpowiedniej głębokości: Pobierz próbki z wierzchniej warstwy gleby, z głębokości 0–30 cm. Jest to warstwa najbardziej aktywna biologicznie
- Analiza próbek: Wyślij próbki do laboratorium w celu określenia zawartości węgla organicznego lub użyj prostszego zestawu do badań terenowych w celu przeprowadzenia oceny wstępnej.
- Szacowanie i porównywanie: Oblicz zawartość węgla organicznego (w tonach na hektar). Pobieranie próbek ich analizę powtarzaj co kilka lat, aby monitorować, czy praktyki użytkowania gruntów zwiększają, czy zmniejszają zawartość węgla organicznego w glebie.
- Rejestrowanie wyników: Wpisz wyniki do „Arkusza notatek – Planu zarządzania zasobami przyrodniczymi” lub podobnego dziennika.
Pomocne narzędzia:
- Świder glebowy lub szpadel: Przydadzą Ci się do pobierania próbek gleby z określonej głębokości.
- Zestaw do badania gleby: Umożliwia szybką wstępną ocenę zawartości materii organicznej. Aby uzyskać dokładniejsze wyniki, skorzystaj z usług akredytowanego laboratorium.
- Aplikacja GPS lub mapowa: Przydadzą Ci się do dokładnego oznaczania miejsc poboru próbek, aby w przyszłości móc pobrać nowe próbki z tego samego miejsca.
Dlaczego to ważne: Obecność elementów krajobrazu o dużej różnorodności, takie jak strefy buforowe, żywopłoty, pojedyncze drzewa lub grupy drzew, rzędy drzew, miedze śródpolne, skrawki ziemi, rowy, strumienie, małe tereny podmokłe, tarasy, kopce kamienne, kamienne ściany, małe stawy i elementy związane z kulturą zapewniają siedliska i pożywienie wielu gatunkom zwierząt (owadom, ptakom, małym ssakom) .
Twoje działania:
- Przespaceruj się po swoim terenie: Zmapuj wszystkie istniejące elementy krajobrazu o dużej różnorodności – żywopłoty, szpalery drzew, kamienne murki, miedze pól, stawy itp.
- Oceń ich stan: Upewnij się, że te obszary nie są wykorzystywane do intensywnej produkcji rolnej (np. wypasu, produkcji paszy) ani nie są poddawane nawożeniu ani działaniu pestycydów (z wyjątkiem niskonakładowego nawożenia niewielkimi dawkami stałych nawozów naturalnych).
- Zmierz powierzchnię: Oszacuj całkowitą powierzchnię tych elementów na swoim terenie rolnym. Możesz to zrobić, poprzez pomiary w terenie lub korzystając z aplikacji mapującej.
- Oblicz udział: Podziel powierzchnię elementów krajobrazu przez całkowitą powierzchnię użytkowanych gruntów rolnych i pomnóż przez sto, aby uzyskać procent.
- Udokumentuj swoje plany: Zapisz mapę i obliczenia w „Arkuszu notatek – Planu zarządzania zasobami przyrodniczymi”. Postaw sobie za cel utrzymanie i zwiększenie jakości tych obszarów.
Pomocne narzędzia:
- Taśma miernicza lub dalmierz: Użyj do pomiaru długości i szerokości elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności.
- Aplikacja mapowa (np. Google Maps, Geoportal krajowy): Przydadzą Ci się do pomiaru i mapowania powierzchni działki i jej cech krajobrazowych.
- Notatnik i długopis/telefon: Pozwolą Ci zapisać obserwacje i wyniki pomiarów bezpośrednio w terenie.
Biodiversity Indicators & Your Monitoring Actions for forestry
Dlaczego to ważne: Obecność ptaków jest jednym z lepszych wskaźników wskazujących na zdrowie ekosystemu. Monitorowanie liczebności pospolitych ptaków pomaga ocenić stan siedliska leśnego.
Twoje działania:
- Wybierz kilka stałych miejsc w lesie do obserwacji.
- Odwiedzaj te miejsca w okresie lęgowym (zazwyczaj wiosną/wczesnym latem).
- Poświęć określoną ilość czasu (np. 15–20 minut) w każdym miejscu obserwacji, identyfikując i licząc wszystkie gatunki ptaków, które widzisz lub słyszysz.
- Zapisuj swoje obserwacje, zwracając uwagę na datę, godzinę, lokalizację, gatunki i liczbę osobników.
- Powtarzaj tę czynność co roku. Pozwoli Ci to śledzić zachodzące zmiany.
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Aplikacje do identyfikacji ptaków: Skorzystaj z aplikacji takich jak Merlin Bird ID (by Cornell Lab), Picture Bird lub BirdNet, które pomogą Ci w rozpoznawaniu ptaków na podstawie ich odgłosów lub wyglądu.
- Platformy Edukacji Społecznej: Zapoznaj się z platformami takimi jak eBird lub krajowymi programami monitoringu ptaków. Często oferują one standardowe protokoły i pozwalają na wykorzystanie danych w szerszym zakresie działań monitorujących bioróżnorodność.
Dlaczego to ważne: Martwe drzewa, które nadal stoją, stanowią istotne siedliska dla owadów, grzybów, mchów i ptaków gnieżdżących się w dziuplach (np. dzięciołów).
Twoje działania:
- Przespaceruj się po różnych częściach swojego lasu.
- Zidentyfikuj stojące martwe drzewa (konary).
- Skoncentruj się na drzewach o określonych rozmiarach (np. grubszych niż ramię lub o średnicy >20 cm na wysokości klatki piersiowej).
- Policz liczbę stojących martwych drzew na określonym obszarze lub wzdłuż ścieżki.
- Oszacuj ich wysokość i średnicę pnia. Zwróć uwagę, czy są we wczesnym stadium rozkładu (twarde drewno), czy w bardziej zaawansowanym (miękkie, kruszące się drewno).
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Taśma miernicza: Zwykła, wysuwana taśma miernicza może pomóc w oszacowaniu średnicy i wysokości (można użyć patyka o znanej długości trzymanego w pewnej odległości).
- Notatnik terenowy lub aplikacja: Użyj notatnika lub aplikacji do robienia notatek w telefonie (np. Evernote lub Microsoft OneNote), aby zapisywać liczbę, szacunkowe rozmiary i etap rozpadu.
Dlaczego to ważne: Powalone martwe drzewa i gałęzie zapewniają siedlisko, dostarczają glebie składniki odżywcze i pomagają zatrzymać wilgoć w lesie.
Twoje działania:
- W reprezentatywnych obszarach dna lasu poszukaj zidentyfikuj powalone kłodami i gałęziami.
- Skup się na kłodach i gałęziach przekraczających określoną średnicę (np. grubszych niż nadgarstek lub >10 cm).
- Zmierz średnicę i długość tych fragmentów.
- Zwróć uwagę na stopień ich rozkładu (np. drewno: lite, częściowo miękkie, rozpadające się).
- Oszacuj objętość leżącego martwego drewna na określonym obszarze (np. działce o wymiarach 10 x 10 m).
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Taśma miernicza I suwmiarka: Przydadzą Ci się do zmierzenia długości i średnicy.
- Dokumentacja fotograficzna: Zrób zdjęcia martwemu drewnu o różnym rodzaju i będącym w różnym etapie rozkładu. Uporządkuj je według lokalizacji lub daty.
Dlaczego to ważne: Lasy o strukturze różnowiekowej, są na ogół bardziej odporne i oferują bardziej zróżnicowane siedliska niż lasy, w których rosną drzewa w tym samym wieku.
Twoje działania:
- Przespaceruj się po różnych stanowiskach lub częściach swojego lasu.
- Zwróć uwagę na zróżnicowanie wielkości drzew – czy młode drzewka, drzewa średniej wielkości i duże, dojrzałe drzewa rosną razem, czy większość drzew jest mniej więcej tej samej wielkości?
- Oceń wizualnie, czy obszar charakteryzuje się dobrze zróżnicowaną strukturą klas wiekowych (struktura różnowiekowa), czy też dominuje w nim jedna klasa wiekowa (struktura jednowiekowa).
- Oszacuj odsetek całkowitej powierzchni lasu, który charakteryzuje się strukturą różnowiekową.
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Zdjęcia lotnicze: Skorzystaj z narzędzi online, takich jak Google Earth lub krajowe portale mapowe (geoportal krajowy), aby przeglądać zdjęcia lotnicze swojego lasu, co czasami może pomóc w rozróżnieniu struktur drzewostanu.
- Szkicowanie map: Narysuj prostą mapę swojego gruntu leśnego, zaznaczając różne obszary leśne i odnotowując ich widoczną strukturę wiekową.
Dlaczego to ważne: Łączność obszarów leśnych umożliwia dzikim zwierzętom i roślinom przemieszczanie się między obszarami, co jest niezbędne dla zachowania zdrowia poszczególnych populacji i adaptacji do zmian klimatycznych.
Twoje działania:
- Spójrz na mapy lub zdjęcia lotnicze swojego gruntu leśnego i otaczającego go krajobrazu.
- Zobacz, jak Twój teren leśny wpisuje się w szerszy krajobraz. Czy jest częścią dużego, ciągłego lasu, czy też występują w nim mniejsze fragmenty?
- Zidentyfikuj naturalne korytarze, takie jak żywopłoty, strumienie lub szpalery drzew, które łączą Twój las z innymi obszarami leśnymi.
- Zwróć uwagę na potencjalne bariery, takie jak szerokie drogi lub rozległe otwarte pola.
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Mapy online: Użyj Google Maps, Google Earth, lub krajowych/regionalnych map online (np. geoportal krajowy), aby obejrzeć swój grunt i jego okolicę.
- Oprogramowanie GIS (podstawowe): Jeśli czujesz się swobodnie korzystając z rozwiązań technologicznych, możesz skorzystać z bezpłatne oprogramowanie GIS, np. QGIS, które pomoże Ci na bardziej szczegółowe mapowanie, analizę pokrywy leśnej oraz wzorców łączności.
Dlaczego to ważne: Zdrowe gleby leśne magazynują duże ilości węgla, co korzystnie wpływa na ich żyzność oraz pomaga w walce ze zmianami klimatycznymi.
Twoje działania:
- Skoncentruj się na działaniach, które poprawią zdrowie gleby: pozwól liściom i martwemu drewnu rozkładać się naturalnie, unikaj ciężkiego sprzętu (który zagęszcza glebę) i utrzymuj ciągłą pokrywę leśną.
- Obserwuj dno lasu – czy występuje tam odpowiednia warstwa rozkładających się liści i materii organicznej?
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Poradniki dotyczące zdrowia gleby: Poszukaj w internecie materiałów od instytucji leśnych lub rolniczych, które pomogą Ci w prosty sposób ocenić stan gleby leśnej.
- Aplikacje do robienia notatek: Rejestruj obserwacje dotyczące głębokości i składu warstwy organicznej dna lasu.
Dlaczego to ważne: Rodzime gatunki drzew najlepiej dostosowują się do lokalnego środowiska i stanowią źródło utrzymania dla szerszej gamy rodzimych gatunków dzikich zwierząt.
Twoje działania:
- Zidentyfikuj różne gatunki drzew rosnące w Twoim lesie.
- Określ, które z tych gatunków są rodzime dla Twojego regionu.
- Oszacuj obszary, na których rodzime gatunki drzew występują najliczniej (stanowią ponad połowę drzew).
- Zapisz swoje spostrzeżenia w “Planie zarządzania zasobami przyrodniczymi”
Pomocne narzędzia:
- Aplikacja do identyfikacji drzew: Aplikacje takiej jak: PictureThis, Forest Identifier lub aplikacje do identyfikacji drzew w danym regionie mogą pomóc w określaniu gatunków drzew.
- Lokalne zasoby leśne: Zapoznaj się ze stronami internetowymi, broszurami lub skorzystaj z porad ekspertów z lokalnych służb leśnych lub organizacji ochrony środowiska, aby uzyskać listę rodzimych gatunków drzew w Twojej okolicy.
Dlaczego to ważne: Różnorodność gatunków drzew zwiększa odporność lasu na szkodniki, choroby i skutki zmian klimatu.
Twoje działania:
- Przemierzaj różne części swojego lasu, systematycznie wypatrując wszystkich różnych gatunków drzew.
- Sporządź listę wszystkich unikalnych gatunków drzew, które znajdziesz na swojej posesji.
- Powtarzaj co jakiś czas to działanie, aby sprawdzić, czy różnorodność się zmienia.
Pomocne narzędzia:
- Aplikacja do identyfikacji drzew: Aplikacje takiej jak: PictureThis, Forest Identifier lub aplikacje do identyfikacji drzew w danym regionie mogą pomóc w określaniu gatunków drzew.
- Aplikacje do tworzenia list gatunków: Korzystaj z aplikacji przeznaczonych do rejestrowania bioróżnorodności lub prostych aplikacji do robienia notatek, aby na bieżąco prowadzić listę zaobserwowanych gatunków drzew.
Stosując ten zestaw narzędzi i regularnie monitorując te wskaźniki, możesz odegrać aktywną rolę w zrozumieniu i poprawie bioróżnorodności swojego lasu, przyczyniając się do powstania zdrowszego środowiska dla wszystkich.
Możesz również dodać dane do arkusza notatek (Plan zarządzania zasobami przyrodniczymi), aby łatwiej śledzić zmiany zachodzące w czasie.